por. post Wakacje we dwoje
Christo and Jeanne-Claude, Owinięty Reichstag. Projekt dla Berlina / Wrapped Reichstag. Project For Berlin, 1992, litografia offsetowa / offset lithograph, Muzeum Narodowe w Warszawie / National Museum in Warsaw
Pamiętam, kiedy w 1998 roku miała miejsce wystawa Christo i Jeanne-Claude w Muzeum Narodowym w Warszawie. Odbyła się w związku z tym, że artyści przekazali wcześniej swoje prace do zbiorów muzeum. Przy tej okazji przyjechali do Polski. Pamiętam, że mówiło się, że może opakują Pałac Kultury i Nauki. Brzmiało mało prawdopodobnie. Z drugiej strony patrząc na ich dorobek wydaje się, że nie było dla nich rzeczy niemożliwych. Szczególnie zapadła mi w pamięć jedna wypowiedź Christo. Bardzo podkreślał, że nie działa sam, że jego pełnoprawną partnerką w tworzeniu sztuki jest Jeanne-Claude. Rzeczywiście większość ich projektów i instalacji jest podpisana imionami obojga. Działo się tak nawet po 2009 roku, kiedy Jeanne-Claude zmarła. Konceptualne konotacje land artu zakładają, że obecność artysty wcale nie jest konieczna do stworzenia dzieła. A sama wykonana praca nie jest najważniejsza, liczy się cały proces powstania. Tak też traktowali to Christo i Jeanne-Claude, datując swoje instalacje od roku pierwszego pomysłu do momentu realizacji. A okres ten potrafił być bardzo długi – kilka, kilkadziesiąt lat.
Pamiętam też, że myślałem sobie na warszawskiej wystawie Christo i Jeanne-Claude, jakby to było wspaniale zobaczyć instalację stworzoną przez nich. Jednak ich prace były długo przygotowywane, bardzo rzadko realizowane, często w odległych miejscach na świecie. Wątpiłem, że się uda. Nawet nie przypuszczałem jak zaskakująca okaże się przyszłość. Kolejna wielka instalacja, ostatnia za życia Jeanne-Claude, zrealizowana została w Nowym Jorku w 2005 roku (por. galeria Christo i Jeanne-Claude. Bramy w Nowym Jorku). Nie było wtedy szansy, abym tam pojechał. W tym czasie trwały też przygotowania do stworzenia instalacji ponad rzeką w amerykańskim stanie Kolorado oraz nad mastabą na pustyni w pobliży Abu Dhabi. Nie wyglądało, że któryś z tych projektów będę w stanie zobaczyć. Aż nagle w 2016 roku okazało się, że Christo tworzy wielki projekt na jednym z jezior na północy Włoch (por. galeria Tajemnica Jeziora Iseo I). Proces przygotowań był zaskakująco krótki, trwał tylko dwa lata. Ale pomysł zrealizowania ewangelicznego marzenia chodzenia po wodzie sięgał jeszcze 1970 roku. Tu była moja szansa, dotarcie tam nie było łatwe, ale się udało! (por. galeria Christo & Jeanne-Claude na Jeziorze Iseo I). Eskapada dostarczyła wrażeń, które udowodniły mi jak kompleksowa i wielowarstwowa jest sztuka Christo & Jeanne-Claude. Było to jedno z najbardziej fascynujących przeżyć, które szybko przekroczyło granice estetycznej percepcji. Byłem zachwycony, że się udało, ale to nie był koniec. Okazało się, że artysta, mimo swojego podeszłego wieku, nie przestawał zadziwiać witalnością. W 2018 roku oglądałem w Londynie majestatycznie unoszącą się mastabę na jeziorze w Hyde Parku (por. galeria Mastaba w Londynie).
Kolejnym projektem miało być opakowanie w 2020 roku Łuku Triumfalnego w Paryżu (por. galeria Christo & Jeanne-Claude. Łuk Triumfalny 1962-2020 I). Planowaliśmy w ramach Wypraw ze Sztuką wycieczkę. Nauczony byłem już swoimi doświadczeniami z Włoch i podróż autokarem wydawała się optymalna. Bylibyśmy niezależni od publicznego transportu. Gdyby nie doszło do powstania instalacji, to byśmy wykorzystali czas na zwiedzanie podparyskich zamków. Wszystko wydawało się obmyślone. Nie przewidzieliśmy koronawirusa. Realizacja projektu została przełożona na następny rok. Nie było wyboru – pomysł na naszą wyprawę też musiał zostać przesunięty. W maju zasmuciła nas wiadomość o śmierci Christo (por. galeria Christo (1935-2020)). Mimo tego nie odwołano paryskiej instalacji. Pozostaje tylko trzymać kciuki, aby słynna francuska budowla we wrześniu 2021 zniknęła pod fałdami tkaniny. Byłoby to wspaniałe podsumowanie artystycznej drogi Christo & Jeanne-Claude. I jeszcze jedna okazja, aby się z nimi spotkać.
Koronawirus nie tylko zatrzymał artystyczne przedsięwzięcia, ale też na pewien czas uniemożliwił pracę muzeów, utrudnił działania edukacyjne, odwołane zostały wszystkie wykłady dotyczące sztuki. Zmusił do poszukiwania innych form kontaktu, które by zapewniły bezpieczeństwo. Dlatego na wakacje 2020 roku razem z Magdaleną Kąkolewską, prezeską Fundacji Art Transfer, przygotowaliśmy wspólny projekt spotkań ze sztuką online. Wybraliśmy na lipcowe spotkania pary artystyczne do omówienia, a potem dotarło do nas, że nie ma lepszej pary artystycznej na inaugurację niż Christo & Jeanne-Claude. Magda miała szczęście być w Nowym Jorku w czasie realizacji słynnych ‘Bram’. Ja zawsze chciałem wrócić do moich wspomnień ze spotkania na ‘Pływających pomostach’ we Włoszech. To tym projektom poświęcimy nasz pierwszy wykład z cyklu Wakacje we dwoje. Zapraszamy!
Przemysław Głowacki (artdone)
Christo, Bramy (Projekt dla Central Parku, New York City) / The Gates (Project for Central Park, New York City), 2004
Dodaj do ulubionych:
Lubię Wczytywanie...
Caravaggio, Grający w karty / The Cardsharps, ok. / ca. 1594, Kimbell Art Museum, Fort Worth
